Asp Dersi

ASP Web Programlama Dili
ASP, Microsoft'un NT Server üzerinde çalışan IIS (Internet Information Server) için hazırladığı bir standart. Bir programlama dili demiyoruz çünkü ASP kendine özgü bir dil değil, bir Web programlama tarzı. ASP'de JavaScript veya Visual Basic Script kullanılabiliyor. İleride hem kullanımının kolay olmasından hem de daha fazla kişinin bilmesinden dolayı genellikle Visual Basic Script kullanacağız. Tabi gerektiği kadar VB Script te anlatılacak. Ama ASP yazım tekniğini öğrendikten sonra kendi bildiğiniz dille yazmak hiç sorun olmayacaktır.

ASP'NİN MANTIĞI

ASP bir Server Side Script olduğu için Web sayfası kullanıcının ekranında görüntülenmeden işlenir, gerekli işlemler yapıldıktan sonra html kodları oluşturulur ve kullanıcının bilgisayarına gönderilir. Yani eğer sayfada hepsi varsa önce server side scriptler(ASP,cgi gibi) sonra client side scriptler ve en son bunların işlenmesinden oluşan HTML kodları üretildikten sonra sizin yazdığınız diğer HTML kodları ile birlikte işlenir.

BİR WEB SAYFASINA ASP EKLEMEK

ASP komutları normal HTML komutlarından <%...%> taglari ile ayrılır. ASP'nin default dili VBScript'tir. Eğer JavaScript ile yazmak istiyorsanız sayfanın başına <% LANGUAGE=JSCRIPT %> yazmanız gereklidir. Bundan sonra sayfada ASP kullanacağınız yerlere <%...%> yazmanız yeterlidir.

ASP Uyumluluğu(Compatibility)

1. ASP bir Microsoft teknolojisidir.
2. Bilgisarınıza IIS (Internet Information Server) kurabilmek için bilgisayarınızda Windows NT 4.0 veya sonraki versiyonların kurulu olamsı gereklidir.
3. Bilgisarınıza PWS (Personel Web Server) bilgisayarınızda Windows 95 veya sonraki versiyonların kurulu olması gereklidir.
4. ChiliASP Windows İşletim sistemi olmadan ASP'nin çalıştırılmasını sağlayan bir teknolojidir.
5. InstantASP de Windows İşletim sistemi olmadan ASP'nin çalıştırılmasını sağlayan bir diğer teknolojidir

PWS Nedir?

ASP ile programlamaya başlamadan önce bilgisayarımıza Windows 95/98 CD-ROM'u içinde yer alan PWS (Personal Web Server-Kişisel Sunucusu) programını kurmamız gerekiyor. Öncelikle buna neden ihtiyacımız var ve nedir bu PWS? ASP, PHP, CGI ve Perl gibi sunucu taraflı yazılım geliştirme ortamlarında dosyalarımızı Internet'e yerleştirmeden önce kontrol etmemiz gerekir. Bu sebepten dolayı bilgisayarımıza Kişisel Web Server Programını (PWS'yi) kurmamız gerekir. Sonuç olarak PWS, Web sayfalarımızı internete koymadan önce kontrol etmek ve düzenlemek amacı ile kullanabileceğimiz bir masaüstü server (sunucu) yazılımıdır

ASP programlama başlamadan önce bilgisayarımıza Windows 95/98 CD-ROM'u içinde yer alan PWS (Personal Web Server-Kişisel Sunucusu) programını kurmamız gerekiyor. Öncelikle buna neden ihtiyacımız var? ASP, PHP, CGI ve Perl gibi sunucu taraflı yazılım geliştirme ortamlarında dosyalarımızı Internet'e yerleştirmeden önce kontrol etmemiz gerekir. Bu sebepten dolayı bilgisayarımıza Kişisel Web Server Programını (PWS'yi) kurmamız gerekir. Sonuç olarak PWS, Web sayfalarımızı internete koymadan önce kontrol etmek ve düzenlemek amacı ile kullanabileceğimiz bir masaüstü server (sunucu) yazılımıdır. Biz burada ASP dosyalarımızı çalıştırabilmek için PWS programının nasıl kurulacağına dair bilgiler vereceğiz.
1. Sisteminiz Windows2000 Professionel veya Windows2000 Server ise:
Kişisel Web Server programını kendiliğinden kurar.
2. Sisteminiz Windows95/98, NT4 Workstation veya NT4 Server ise:
Kişisel Web Server'ınızı siz kurmak zorundasınız. PWS' yi kurmadan önce kontrol etmemiz ve uygulamamız gerekenler nelerdir? Önce buna bir bakalım.
Windows 95/98
· Bilgisayarım>Denetim Masası>Program Ekle/Kaldır>İnternet Araçları>Personel Web Server Seçeneğinin işaretlenmiş olması gerekir. Eğer Windows'unuzu normal seçeneği ile kurmuşsanız bu seçenek işaretli demektir.
· Bilgisayarınıza bir kimlik vermeniz gerekir. Bunun için Bilgisayarım>Denetim Masası>Ağ' ı tıklayarak, karşımıza gelen diyalog kutusunun ikinci sekmesi olan Tanımlamayı açın ve "Bilgisayar Adı" kutusuna istediğiniz ismi verin.
· Bilgisayarınızın IP yapılandırmasının doğru çalışıp çalışmadığını kontrol etmek içinde Başlat>Çalıştır' ı açıp, "winipcfg" yazarak kontrol edebiliriz

ASP veya Active Server Pages (Aktif Sunucu Sayfaları) sayfalarınıza dinamiklik kazandıracak bir web programlama tekniğidir. Bu tekniğe başlamadan önce HTML hakkında yeterli bilginiz varsa hemen işe koyulun. Eğer yeterli bilgiye sahip değilim diyorsanız önce HTML Referansı bölümüne bir uğrayın. Çünkü ASP ile ilgili konularımızda temel HTML bilginizin olduğu var sayılacaktır.
Gelelim ASP'nin yapısına; ASP nasıl çalışır? ASP' nin anlamının Aktif Sunucu Sayfaları olduğunu söylemiştik. O halde ASP'nin sunucu tarafında çalışan bir teknik olduğunu anladık. Peki sunucu tarafında çalışmak ne demek? Şimdiye kadar hazıladığımız sayfalarda yazdığımız kodlar istemci tarafında çalışırdı. Yani internet kullanıcısı www.programcitr.com/index.asp diye yazdığında index.htm sayfası web server'ınızdan alınıp, olduğu gibi kullanıcının bilgisayarına gönderilirdi. Fakat ASP tekniği ile yapılmış sayfalarda HTML tagları içerisine yazdığınız kodlar önce web serverda icra ettirilir, sonra bu kodları ayıklanır ve geriye sadece işlenmiş salt HTML kodu gönderir. Şimdi buraya kadar olan bölümde ASP ile ilgili çıkaracağımız sonuçlar nelerdir?
· ASP sayfasının içerisinde kodlar vardır.
· ASP sayfasının içerisindeki kodlar web serverda icra ettirilir.
· ASP sayfası,kullanıcının browser'ına salt HTML olarak gönderilir.
· ASP içerisinde yazılan kodun web server'da çalıştığı için kullanılan browser'a göre görüntülenecek olmamasıdır.
Bu arada devamlı olarak ASP kodlarından bahsettik. Nedir bu ASP kodları? ASP bir çok script dili ile yazılıp, HTML taglarımızın içerisine yazılan kodlardır. Peki ASP hangi script dilleri ile yazılır? ASP'yi bir çok script dili ile yazabilirsiniz demiştik ya bunlar:
· VBScript
· JavaScript
· JScript
· PerlScript
· PHPScrip
Biz bunlardan kullanımı en yaygın olan VBScripti kullanacağız. Bu kadar sohbet yeter değil mi? Artık PWS'nin kurulumuna geçebiliriz. Hepimize kolay gelsin
ASP'nin DİLİ
ASP, bir teknolojidir. Kendi başına bir yazım kuralı yoktur. ASP tekniğini kullanabilmek için, ASP sayfasının talep edilmesi halinde ziyaretçiye gönderilmeden önce ASP.DLL'ye teslim edilmesi bu teknolojinin kullanılabilmesi için hemen hemen tek şarttır. Bunu, dosya uzantısını .asp yaparak sağlarız.
ASP.DLL ise, dünyada mevcut bütün Script dilleri ile verilecek komutları kabul edebilir. Sadece ASP.DLL'e sayfadaki kodların hangi dilde olduğunu söylemeniz gerekir. Bunu, ASP sayfasının birinci satırında yaparız. Örneğin ASP'ye VBScript dilini kullanmasını belirtmek için bu satırı şöyle yazarız:
<% @Language=VBScript %>
ASP sayfalarında genellikle VBScript, JavaScript ve JScript kullanılır. Ancak örneğin Perl dilinden türetilen PerlScript, PHP'den türetilen PHPScript de giderek ilgi çeken ASP dilleri arasına giriyor.
Bir ASP sayfası içinde farklı Script dilleri kullanılabilir

ASP'nin UNSURLARI
ASP tasarımcısı olarak, biz gerçekte ASP'nin Nesneleri ile birşeyler yaparız; başka bir deyişle ASP kodlarımız bu nesnelere yöneliktir, onları kullanma ve onlardan bir sonuç alma veya onlara bir sonuç aktarma amacına yöneliktir. ASP'nin Nesneleri altı grupta toplanır:
Application/Uygulama: Bir ASP sitesi, gerçekte bir Uygulama Programı olarak görülür. Bu, HTML/CGI geleneğine aşina tasarımcı için yeni bir kavram. ASP'yi icad edenler; bir ziyaretçi bir ASP sayfasından girerek, bir sitede surfing'e başladığında, onu bir programı işleten bilgisayar kullanıcısı olarak görüyorlar. Böylece, sitemiz, her ziyaretçinin karşısına çıktığında "bir program çalışmış" gibi sayılıyor. Bu yaklaşımın Web tasarımcısı olarak bize kazandırdığı imkanları ele alacağız.
Session/Oturum: Bir ziyaretçi sitemize geldiğinde, hangi sayfamızı talep ederse etsin, bu bağlantı ASP açısından bir oturum sayılır. Her oturumun belirli bir süre devam eden özellikleri, değişkenleri ve değerleri vardır. Site tasarımında oturum özelliklerinden geniş ölçüde yararlanacağız.
Request/Talep: Browser'dan Server'a ulaşan bütün bilgiler, Request (Talep) nesnesinin ögeleridir. Bu nesneyi kullanarak, istemciden gelen her türlü HTTP bilgisini kullanırız.
Response/Karşılık: Server'dan ziyaretçinin bilgisayarına gönderdiğimiz bütün bilgiler, çerezler (cookie) ve başlıklar (Header) Response (Karşılık) nesnesinin ögeleridir. Bu nesneyi kullanarak ziyaretçiye göndermek istediklerimizi göndeririz.
Server/Sunucu: ASP, Web Server programını bir nesne olarak ele alır ve onun bize sağladığı araçları ve imkanları kullanmamızı sağlar.
ObjectContext/Nesne Bağlamı: Microsoft'un Transaction Server (MTS) programının sunduğu hizmetlere erişmemizi sağlar. MTS, ASP sayfaları içinden, uygulama programlarından yararlanmamızı sağlar. ASP uzmanlığınızı ileri düzeylere ulaştırdığınız zaman MTS ve ObjectContext nesnesinden yararlanabilirsiniz

DEĞİŞKENLER

Programcılıkta işlemlerimizi değişkenlerle yaparız. değişkeni bir kap gibi düşünebilirsiniz. Sözgelimi "Gün," değişkenin adı ise bu değişkenin değeri Pazar, Pazartesi, Salı, vd., olabilir. Her değişken, türüne göre, ya bir ya da daha fazla değer tutar. Adından da anlaşılacağı gibi değişkenin değeri değişir! Bu değişikliği biz yapabiliriz; programın kendisi yapabilir.
VBScript'te, bir çok başka bilgisayar programlama dilinden farklı olarak değişkenlerin tanımlanması veya "beyan edilmesi," "boyutlandırılması" gerekmez. Belirtilmemiş, önceden tanımlanmamış bir değişkene değer atamaya kalkarsanız, VBScript bunu mükemmel şekilde kabul eder. Fakat bu kötü bir programcılıktır. İyi programcılık değişkenlerin önceden beyan edilmesini gerektirir. Bunu DIM komutuyla yaparız. DIM, Dimension (boyutlandır) kelimesinden kısaltılmıştır. Pek akıllıca görünmese de bu komut, bilgisayarın değişken yeri olarak bir bellek alanının boyutunu belirtmesini sağlar. Örnekler:
<%DIM Gun, Ay, Ogrenci, NotGun = "Pazartesi"Ay = "Ocak"Ogrenci = "Necip"Not = 5%>
Şimdi burada Gun, Ay, Ogrenci, Not adıyla dört değişken oluşturduğumuzu ve bunlara sırasıyla "Pazartesi," "Ocak," "Necip" ve "5" değerlerini atadığımızı görüyorsunuz. Bu noktada VBScript yorumlayıcısına sorsanız, "Peki, söyle bakalım, Gun değişkeninin değeri nedir?" diye, yorumlayıcı size "Bunu bilmeyecek ne var? Elbette Pazartesi'dir!" derdi. Belki bu noktada siz de kendi kendinize "Pazartesi, Ocak ve Necip kelimeleri tırnak içinde iken, acaba 5 rakamı neden tırnak içinde değil?" diye soruyorsunuz. Güzel soru. Ama cevabı için biraz bekleyeceksiniz.
Değişken isimleri, mutlaka harfle başlamalıdır; içinde noktalama işaretleri bulunamaz ve uzunluğu 255 karakteri geçemez

..:: Alıntıdır ::..